Trẻ em ngày nay đang đối mặt với nhiều áp lực vô hình dẫn đến tình trạng căng thẳng kéo dài. Những biểu hiện lo âu không được phát hiện kịp thời có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm lý và quá trình phát triển tự nhiên của con. Vậy làm thế nào để cha mẹ nhận biết sớm và đồng hành cùng con vượt qua những thách thức này?
Trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, trẻ em ngày nay đang phải đối mặt với nhiều áp lực hơn chúng ta tưởng. Theo nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), khoảng 8% - 29% trẻ em đang trong độ tuổi vị thành niên ở Việt Nam mắc các bệnh về sức khỏe tâm thần.
Vậy làm thế nào để nhận biết con đang bị stress? Đâu là giải pháp giúp trẻ thoát khỏi vòng xoáy lo âu? Bài viết này sẽ cung cấp cho cha mẹ những kiến thức quan trọng và phương pháp để đồng hành cùng con xây dựng nền tảng sức khỏe tinh thần vững chắc cho tương lai.
Nhận biết dấu hiệu stress và lo âu ở trẻ
Dấu hiệu về thể chất: Một trong những biểu hiện mà cha mẹ dễ nhận thấy nhất nằm ở biểu hiện về thể chất của con.
Khi con thường xuyên thấy mệt mỏi, đau đầu hoặc đau bụng mà không rõ nguyên nhân, đây có thể là dấu hiệu cho thấy con đang chịu áp lực tinh thần hoặc căng thẳng bên trong.
Rối loạn giấc ngủ cũng là một biểu hiện phổ biến khác của lo âu ở trẻ em. Con có thể gặp khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ, thường xuyên thức giấc giữa đêm hoặc bị ác mộng khiến giấc ngủ không sâu và không đủ chất lượng.
Trẻ có dấu hiệu bị biếng ăn bất thường, không muốn ăn hoặc ngược lại là ăn quá nhiều một cách vô độ. Những biến đổi trong thói quen dinh dưỡng này phản ánh trạng thái tinh thần không ổn định, con cần sự quan tâm và hỗ trợ kịp thời từ gia đình.
Dấu hiệu về mặt cảm xúc: Khi trẻ trải qua stress và lo âu, những thay đổi về cảm xúc thường trở nên rõ ràng và dễ nhận biết hơn bao giờ hết.
Những cơn bộc phát cảm xúc thường xảy ra đột ngột khiến cha mẹ cảm thấy bất ngờ vì trước đó con có thể khá bình thường, vui vẻ. Đây là cách con biểu hiện sự bất an và áp lực mà các bạn chưa thể diễn tả bằng lời.
Ngoài ra, trẻ có xu hướng thu mình lại, tránh giao tiếp hoặc từ chối tương tác với gia đình, bạn bè. Sự rút lui này làm hạn chế cơ hội giao tiếp xã hội và khiến con ngày càng cảm thấy cô lập và buồn bã.
Một dấu hiệu cảm xúc khác đáng chú ý là sự sợ hãi quá mức so với mức độ bình thường, ví dụ như sợ đi học hoặc sợ đám đông. Những nỗi sợ này có thể khiến con tránh né các hoạt động hằng ngày, làm gián đoạn sinh hoạt và quá trình học tập.
Dấu hiệu về mặt hành vi: Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết nhất về hành vi là con giảm hứng thú hoặc thậm chí từ chối tham gia vào những hoạt động từng rất yêu thích.
Áp lực tâm lý cũng ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập của con khi con dần mất tập trung, thiếu động lực hoặc sa sút trong học tập so với trước kia. Điều này thể hiện qua việc không hoàn thành được bài vở, kết quả thi cử giảm sút hoặc thậm chí trốn tránh việc học.
Một biểu hiện hành vi đáng báo động khác là con có thể nói dối hoặc tìm cách trốn tránh trách nhiệm (ví dụ như giả vờ ốm để nghỉ học). Hành vi này thường xuất phát từ mong muốn thoát khỏi những áp lực mà trẻ cảm thấy quá sức chịu đựng. Khi thấy con có dấu hiệu trốn tránh hoặc thiếu trung thực, cha mẹ nên tìm hiểu nguyên nhân sâu xa và tạo điều kiện để con thoải mái chia sẻ.
7 cách cha mẹ giúp con bớt căng thẳng và lo âu hiệu quả
Trò chuyện cởi mở với con: Cha mẹ nên lắng nghe con với thái độ đồng cảm, tránh phán xét hay đánh giá, đồng thời đặt những câu hỏi mở như “Gần đây con có điều gì khiến con lo lắng không?” để khuyến khích trẻ chia sẻ những suy nghĩ một cách tự nhiên và thoải mái.
Xây dựng thói quen lành mạnh: Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc từ 9 đến 12 tiếng mỗi ngày với trẻ trong độ tuổi 6 - 12, kèm theo các hoạt động vận động thể chất như đi bộ, đạp xe,...để giúp con giảm căng thẳng, giúp duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần ổn định.
Dạy con các kỹ năng thư giãn: Cha mẹ cần dạy trẻ các kỹ năng thư giãn đơn giản như thở sâu để giúp con bình tĩnh khi cảm thấy áp lực. Các hoạt động như viết nhật ký cảm xúc, vẽ tranh cũng là giải pháp hiệu quả giúp con giải tỏa những suy nghĩ bên trong, từ đó hiểu và kiểm soát cảm xúc tốt hơn,
Giảm bớt áp lực học tập: Tránh so sánh con với bạn bè hay người khác mà thay vào đó hãy tạo sự cân bằng giữa học và chơi, khuyến khích con phát triển sở thích cá nhân nhằm tăng sự hào hứng và động lực học tập.
Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Hạn chế con sử dụng thiết bị công nghệ ít nhất 1-2 tiếng trước khi đi ngủ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời và tương tác xã hội để giảm bớt tác động tiêu cực từ mạng xã hội và công nghệ.
Tạo ra không gian an toàn tại nhà: Cha mẹ nên dành thời gian chất lượng bên con như cùng ăn tối hay đọc sách, đồng thời thường xuyên khen ngợi nỗ lực của trẻ thay vì chỉ chú trọng kết quả học tập.
Tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn kịp thời: Việc tư vấn tâm lý học đường hoặc đưa con đến bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp xác định nguyên nhân rõ ràng và được can thiệp đúng cách hướng đến sức khỏe tinh thần bền vững cho con.
Tuổi thơ là khoảng trời trong veo, nơi mỗi đứa trẻ được tự do lớn lên với tâm hồn trong sáng, nơi con không nên bị ảnh hưởng bởi những gánh nặng không thuộc về lứa tuổi. Khi cha mẹ mở lòng lắng nghe, thấu hiểu và kiên nhẫn đồng hành, những mây đen u tối sẽ nhường chỗ cho nắng ấm yêu thương.
Hãy cho con cảm giác bình an từ những khoảnh khắc đời thường, để khi bước chân vào đời, con mang theo hành trang vững vàng của tri thức cùng trái tim biết yêu thương và đủ kiên cường để vượt qua mọi thử thách.
Quý cha mẹ đăng ký tìm hiểu về lộ trình học tập và nhận chính sách ưu đãi năm học 2025 - 2026 tại Hệ thống Trường liên cấp BMS